Znane z imponujących złóż gliny, doskonałej do wyrobu ceramiki, Gzhel położone jest około 60 km od Moskwy. Wokół źródeł surowca szybko zaczęły wyrastać wytwórnie ceramiki, w których niejednokrotnie zatrudniani byli niemal wszyscy okoliczni mieszkańcy.
Niektórzy mówią o Gzhel jako o kolebce dziewiętnastowiecznej rosyjskiej ceramiki ludowej. Miejscowość ta już w XVIII wieku zyskała bowiem sławę największego centrum ceramiki. A produkowano tutaj nie tylko wyroby ceramiczne na skromne, użytkowe potrzeby, ale także przedmioty o wysokiej wartości artystycznej, charakteryzujące się pięknymi i drogocennymi motywami dekoracyjnymi.
Założenie wytwórni w Gzhel zbiegło się w czasie z pojawieniem się majoliki, którą w Rosji nazwano tsenina. Produkty z reguły wytwarzano z barwionej gliny. Przygotowywano porowaty szkielet, a następnie zdobiono kolorowymi emaliami, zwykle wzorami w wiejskim stylu. Tsenina pierwotnie produkowana była w Moskwie pod okiem Afanasego Grebenshikova, który to zatrudnił wielu pracowników Gzhela. Następnie, powrócili oni do domów i zaczęli zakładać własne fabryki, w których wprowadzali rozwiązania, z jakimi zapoznali się w Moskwie. Nie są znane nazwiska prekursorów majoliki w Gzhel. Nie mniej jednak, wiadomo, że już wkrótce majolika pod szyldem wytwórni Gzhel zaczęła z powodzeniem konkurować z produktami Grebenshikova.
Majoliki Gzhela charakteryzowała ogromna różnorodność. Wśród produktów znaleźć było można pełny asortyment, od talerzyków płaskich i głębokich, przez serwisy obiadowe, kubki, po dzbany i kufle. Najczęściej bywały to jednak białe, pozbawione dekoracji wyroby ceramiczne, wyceniane jednak precyzyjnie i cenne ze względu na swą nieskazitelną biel. Największym zainteresowaniem od początku cieszyły się jednak przedmioty ze zdobieniami o głęboko niebieskim kolorze pod transparentnym szkliwem.
W przedsięwzięcie pod szyldem Gzhela zaangażowało się wiele fabryk. Jednak koniec XX wieku przyniósł ogromny kryzys, który doprowadzić miał nawet do całkowitego upadku rzemiosła ceramicznego.
Ceramiczny fach na nowo odżył po II wojnie światowej, kiedy to artyści zaczęli poszukiwać nowych inspiracji. Lata sumiennej pracy twórczej przyniosły wytwórni Gzhel nowe sukcesy. Nawiązano współpracę z innymi manufakturami.
Porcelana Gzhela cieszy się ogromną popularnością zarówno w kraju, jak i poza granicami. Cenione są niepowtarzalne biało-niebieskie wzory, ale także inne, charakterystyczne zdobienia i kształty. Kluczem do imponujących sukcesów tej wytwórni jest unikalny charakter porcelany Gzhela, przywołujący na myśl wzornictwo ludowe. Ponadto, ludowe ornamenty znakomicie harmonizują z oryginalnym kształtem wytworów tej manufaktury.
Projektanci wytwórni Gzhel pielęgnują w swoich pracach tradycyjne kształty i wzory, niezmienne znakomite dla ich ludowych inspiracji. Tak, jak kiedyś, przedmioty zdobione są ręcznie, a zatem każdy z nich jest niepowtarzalnym dziełem sztuki.
W 1994 roku Gzhel zostało honorowym członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Rękodzieła. Przed manufakturą rysuje się świetlana przyszłość. Ponadczasowy charakter produktów, a także tradycyjne wzornictwo przyciągają obeznaną klientelę, znużoną nijakością produkcji masowej, zainteresowaną zaś oryginalnymi, ręcznie wykonanymi pracami. Popularność porcelany Gzhela najprawdopodobniej będzie rosła wraz z dalszym rozwojem produkcji maszynowej.
W mojej kolekcji znajduje się sześć naparstków tej wytwórni. Kilka możecie zobaczyć na zdjęciach poniżej.
Zdjęcia porcelany pochodzą ze strony Russian folk art.
* * *
Zdjęcia naparstków, wykorzystane w tym artykule są moją własnością.
Proszę o niewykorzystywanie tekstów i zdjęć bez mojej zgody.
W razie jakichkolwiek pytań, proszę o kontakt drogą elektroniczną.
Posts
