Emalia z Rostowa

Nadrabiania naparstkowych nowości-zaległości ciąg dalszy :) Przyleciały do mnie niedawno ażurowe formy zdobione emalią - pięć posrebrzanych naparstków, dekorowanych ręcznie malowanymi elementami. Ta technika jest charakterystyczna dla miasta Rostów (przez mieszkańców nazywanego Wielkim, dla rozróżnienia od Rostowa nad Donem) w Rosji. Zapraszam Was gorąco do zapoznania się z historią emalii rostowskiej, a także techniką jej tworzenia.

*  *  *

Już dwieście lat temu w Rostowie powstawały figurki, naczynia kościelne, przedmioty gospodarstwa domowego czy biżuteria zdobione emalią. W jasnych kolorach, na białym tle przedstawiano sceny biblijne, rosyjską historię czy scenki z życia. W przeszłości dzieła tworzone były na zamówienie lokalnego duchowieństwa. Powstawały kielichy, relikwiarze i inne przedmioty kultu.

Pierwszy warsztat powstał w Rostowie w 1760 roku w domu arcybiskupa. W późniejszym czasie nad zamówieniami dla kościołów i klasztorów pracowali samodzielni twórcy. Pisali oni niewielkie ikony, które stanowiły przede wszystkim dekoracje dla przedmiotów użytku kościelnego. W ich twórczości zaobserwowano wpływ stylu barokowego w połączeniu z tradycją malarstwa ikonowego oraz elementami sztuki ludowej.

W XIX wieku ruszyła masowa produkcja przedmiotów emaliowanych i biżuterii. Wzrosła liczba artystów tworzących w tej technice. Zmianie uległ także sposób produkcji i dystrybucji. Wiodącą pozycję zyskał sprzedawca, który dostarczał warsztatom półprodukty, a następnie sprzedawał gotowe przedmioty w różnych miastach Rosji. Nadal największą popularnością cieszyły się niewielkie ikony.

Masowa produkcja wywarła negatywny wpływ na jakość produktów, dlatego na przełomie XIX i XX wieku podjęto próby przezwyciężenia tego kryzysu. W tym celu utworzono szkoły w formie warsztatów, w których zatrudniono profesjonalnych artystów. Równocześnie zdobywano nowe doświadczenia, tworząc zdobione wzorami kwiatowymi produkty dla gospodarstw domowych.

Po rewolucji październikowej w 1917 roku założono zrzeszenie producentów (tzw. artel) emalii artystycznej. W latach dwudziestych i trzydziestych produkowano tam m.in. ozdobne szkatułki, broszki, puderniczki, ramki do zdjęć zdobione malowaną emalią. Ówczesne dekoracje prezentowały portrety polityków i osób publicznych Związku Radzieckiego, pisarzy, scenki rodzajowe czy kompozycje kwiatowe. Artel zaprzestał swojej działalności w okresie II wojny światowej.

Po II wojnie światowej artel zaczął działać na nowo, od 1960 roku jako fabryka Emalia Rostov. W drugiej połowie XX wieku nastąpił wzrost produkcji, rozszerzenie asortymentu oraz poprawa jakości produktów. Obok produkcji masowej w ofercie pojawiły się także unikatowe propozycje.

Obecnie, w Rostowie istnieją trzy zakłady zajmujące się produkcją emalii. Jest też pewna grupa artystów, którzy tworzą w swoich prywatnych warsztatach. Współcześni twórcy oferujący szeroką gamę produktów (jak wisiorki, kolczyki, broszki, skrzyneczki, kasetki...) wprowadzili emalię rostowską na szczyty światowej produkcji artystycznej.

*  *  *

Zdobienie emalii (szkliwa) podobne jest do malowania porcelany. Bazą są cienkie płytki miedziane z obu stron pokryte emalią. Podczas kilkukrotnego procesu wypalania zmieniają się kolory farb (każda farba ma określoną temperaturę topnienia), podobnie jak ma to miejsce w przypadku porcelany czy ceramiki.

Tradycyjna technika tworzenia szkliwa jest bardzo oryginalna. Z cieniutkich (do 1,5 mm) arkuszy miedzi są wyciskane formy w różnych kształtach i rozmiarach. Następnie, tak przygotowane, dokładnie oczyszczone powierzchnie pokrywa się jednobarwną emalią, która stanowi bazę do malowania.

Kontury rysunków tworzone są na papierze, a następnie przenoszone na powierzchnię płytek. Papier jest nakłuwany igłą po śladach konturów, a następnie smarowany sadzą zmieszaną z terpentyną.

Do przygotowania podkładu wykorzystywane są specjalne szczotki. Na wyszczotkowane tło nakładane są pierwsze kolory. Płytki są suszone w specjalnych piecach. Usuwa się z nich terpentynę i ponownie wypala w piecach muflowych, dla uzyskania jasności i blasku powierzchni. Cały proces powtarza się kilkukrotnie, stopniowo nakładając poszczególne kolory i cieniowania.

Wykorzystywanie do malowania ognioodpornych farb na bazie emalii, zapewnia gotowym produktom połysk i przejrzystość barw. Specjalna technologia sprawia, że gotowym zdobieniom nie zagrażają czynniki takie jak światło, temperatura, wilgoć czy zanieczyszczenia.

Wszystkie naparstki wykonane techniką emalii z Rostowa znajdziecie na stronie mojej kolekcji w zakładce Rosja. Zapraszam!

*  *  *

Do napisania artykułu wykorzystałam informacje ze stron: Russian folk art oraz Russian crafts.
Zdjęcia naparstków, wykorzystane w tym artykule są moją własnością. Pozostałe zdjęcia pochodzą ze strony Beauty will save.

Proszę o niewykorzystywanie tekstów i zdjęć bez mojej zgody.

W razie jakichkolwiek pytań, proszę o kontakt drogą elektroniczną.